Nhũ Tương Là Gì? Tìm Hiểu Quá Trình Hình Thành Từ A Tới Z Trong

Hóa – Mỹ Phẩm & Đời Sống

Trong nhiều sản phẩm hàng ngày như kem dưỡng da, sữa rửa mặt, nước sốt mayonnaise, thuốc uống dạng dung dịch… chúng ta thường nghe đến thuật ngữ “nhũ tương”. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu nhũ tương là gì, tại sao chúng tồn tại bền vững dù kết hợp từ những chất vốn “không thể hòa tan” như dầu và nước.
Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá toàn diện về nhũ tương – từ khái niệm, phân loại, cơ chế hình thành đến vai trò trong đời sống và sản xuất công nghiệp.

1. Nhũ Tương Là Gì? – Khái Niệm Cơ Bản & Bản Chất Hóa Học

Nhũ tương là hệ phân tán gồm hai chất lỏng không hòa tan lẫn nhau, thường là dầu và nước, được hòa trộn thành một hỗn hợp đồng nhất nhờ tác dụng của lực khuấy và chất nhũ hóa.

Trong nhũ tương, một chất lỏng sẽ tồn tại dưới dạng giọt nhỏ li ti (pha phân tán) lơ lửng trong chất lỏng còn lại gọi là pha liên tục. Ví dụ:

• Khi dầu phân tán trong nước, ta có nhũ tương dầu trong nước 

• Khi nước phân tán trong dầu, ta có nhũ tương nước trong dầu 

⚗️ Không có chất nhũ hóa, dầu và nước sẽ nhanh chóng tách lớp vì chúng không thể trộn tự nhiên.

1.1 Cấu trúc của một hệ nhũ tương gồm:

• Pha phân tán: Các giọt nhỏ li ti (dầu hoặc nước).

• Pha liên tục: Môi trường bao quanh (nước hoặc dầu).

• Chất nhũ hóa: Chất hoạt động bề mặt giúp ổn định hệ.

• Phụ gia ổn định: Giúp chống tách lớp, vón cục, oxy hóa.

1.2 Đặc điểm nổi bật

✔ Có khả năng giữ ổn định hệ dầu – nước
✔ Dạng sệt mềm, mịn hoặc lỏng đặc
✔ Không tách lớp nếu được tạo đúng công thức

2. Có Bao Nhiêu Loại Nhũ Tương Hiện Nay? – Phân Loại Theo Tính Chất & Ứng Dụng

Tùy vào cấu trúc và ứng dụng, nhũ tương được phân thành nhiều nhóm:

2.1 Phân loại theo thành phần pha

Loại nhũ tương	Mô tả
O/W – Dầu trong nước	Các giọt dầu phân tán trong nước. Nhẹ, thấm nhanh, không nhờn.
W/O – Nước trong dầu	Giọt nước phân tán trong dầu. Đặc, dưỡng ẩm mạnh, chống khô.

2.2 Nhũ tương đa pha (phức hợp)

Loại	Tính năng
W/O/W	Nước – dầu – nước, thường trong mỹ phẩm y tế
O/W/O	Dầu – nước – dầu, dùng trong kiểm soát giải phóng hoạt chất

2.3 Phân loại theo trạng thái

• Nhũ tương lỏng: Toner, sữa dưỡng, nước sốt thực phẩm.

• Nhũ tương sệt: Kem dưỡng, mayonnaise, kem chống nắng.

• Nhũ tương gel: Serum dưỡng da, thuốc bôi.

3. Quá Trình Hình Thành Nhũ Tương Từ A Đến Z

Để tạo ra nhũ tương ổn định, không tách lớp, cần tuân thủ quy trình gồm 5 giai đoạn:

3.1 Chuẩn bị nguyên liệu

• Pha dầu: dầu thực vật, sáp, chất béo, silicone oil...

• Pha nước: nước tinh khiết, glycerin, chiết xuất…

• Chất nhũ hóa: Lecithin, Polysorbate 80, Cetearyl Alcohol…

• Phụ gia: chất bảo quản, chất tạo đặc, hương liệu.

3.2 Gia nhiệt (nếu sản phẩm nóng)

Cả 2 pha (nước & dầu) được gia nhiệt riêng đến:

• 65 – 75°C (đối với mỹ phẩm)

• 80 – 90°C (đối với thực phẩm như mayonnaise)

3.3 Phối trộn – Nhũ hóa

Pha dầu được đổ từ từ vào pha nước (hoặc ngược lại), dưới tác dụng của:

• Máy khuấy chậm: trộn đồng đều

• Máy nhũ hóa tốc độ cao: tạo giọt siêu nhỏ (micro/emulsion)
  → Giúp phá vỡ dầu thành giọt nhỏ 1 – 10µm

3.4 Ổn định cấu trúc

• Hút chân không (nếu có) để loại bọt

• Thêm chất tăng độ nhớt như Xanthan gum, Carbomer

3.5 Làm nguội & hoàn thiện

• Làm nguội về 40°C

• Bổ sung hương, màu, hoạt chất nhạy nhiệt

4. Lợi Ích Của Nhũ Tương Trong Đời Sống & Công Nghiệp

Nhũ tương không chỉ là cấu trúc hóa học, mà còn là nền tảng của hàng ngàn sản phẩm thương mại.

4.1 Trong mỹ phẩm & dược phẩm

Ứng dụng	Vai trò
Kem dưỡng, lotion	Dưỡng ẩm, làm mềm da
Kem chống nắng	Phân tán hoạt chất chống UV
Serum, thuốc mỡ	Dẫn truyền hoạt chất sâu vào da

4.2 Trong thực phẩm

Sản phẩm	Vai trò nhũ tương
Mayonnaise, sốt salad	Ổn định dầu – nước
Kem mịn, sữa chua	Tạo kết cấu mềm, sánh
Sữa tiệt trùng	Phân tán chất béo đồng đều

4.3 Trong công nghiệp

• Sơn nước, mực in → tạo độ phủ mịn

• Dầu nhũ tương trong gia công kim loại → bôi trơn, giảm mài mòn

5. Vì Sao Nhũ Tương Dễ Bị Tách Lớp? – Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Độ Bền

Nguyên nhân	Tác động
Bọt khí, khuấy không đủ	Tách dầu khỏi nước
pH không ổn định	Hỏng cấu trúc nhũ hóa
Thiếu chất nhũ hóa	Phân tách pha nhanh
Bảo quản sai nhiệt độ	Oxy hóa, tách lớp

6. Làm Thế Nào Tạo Nhũ Tương Bền Vững? (Gợi Ý Cho Nhà Sản Xuất)

✔ Sử dụng máy nhũ hóa chân không thay vì khuấy thủ công
✔ Chọn chất nhũ hóa phù hợp HLB
✔ Điều chỉnh tỷ lệ pha nước – dầu tối ưu
✔ Kiểm tra pH & độ nhớt trước khi đóng gói

KẾT LUẬN

Nhũ tương là một trong những hệ phân tán phức tạp nhưng quan trọng nhất trong hóa học ứng dụng. Nhờ khả năng kết hợp hai chất “không đội trời chung” như dầu và nước, nhũ tương mở ra vô số ứng dụng từ mỹ phẩm, dược phẩm đến thực phẩm và công nghiệp nặng. Hiểu rõ cơ chế nhũ tương không chỉ mang giá trị kiến thức, mà còn là chìa khóa trong sản xuất hàng loạt sản phẩm thương mại chất lượng cao.

Mọi chi tiết vui lòng liên hệ: 

CÔNG TY TNHH TMSX CHẾ TẠO CƠ KHÍ Á CHÂU

Địa chỉ nhà xưởng: Lô I9-1 Đường số 5, Khu Công Nghiệp Vĩnh Lộc, Bình Tân, TP. HCM 

Hotline: 0977 797 304 

Emai: nvkd3achau@gmail.com